Π. Αθανασούλη
Ψυχολόγος- Κλ. Νευροψυχολόγος- Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια
Όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δυσάρεστες καταστάσεις, είναι σύνηθες να αισθανόμαστε θλίψη. Πότε, όμως, η θλίψη αποτελεί μία υγιής αντίδραση απέναντι σε δυσάρεστες καταστάσεις και πότε αποτελεί σύμπτωμα της κατάθλιψης; Στόχος μας εδώ είναι να διαχωρίσουμε τις έννοιες αυτές και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθηθούμε.
Θλίψη
Σύμφωνα με τις εξελικτικές θεωρίες, η θλίψη θεωρείται ένα σημαντικό συναίσθημα για την επιβίωσή μας. Όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, η θλίψη μας βοηθά να συγκεντρωθούμε καλύτερα, να θυμόμαστε περισσότερο και φαίνεται να κινητοποιεί τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή μας ώστε να μας βοηθήσουν. Σαφώς και αποτελεί ένα δύσκολο συναίσθημα αλλά είναι φυσικό να αισθανόμαστε θλίψη όταν αντιμετωπίζουμε δύσκολα γεγονότα στη ζωή μας, όπως απώλεια, θάνατο αγαπημένου ατόμου, διαζύγιο, μια επαγγελματική αποτυχία, κτλ.
Τη θλίψη μπορούν να τη συνοδεύουν δυσκολία στον ύπνο, αίσθημα κόπωσης, θυμός, άγχος ή και πανικός, χαμηλή αυτοπεποίθηση.
Μετά από λίγες ημέρες ή και βδομάδες η θλίψη υποχωρεί. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη κι αν η δυσάρεστη κατάσταση που την προκάλεσε, εξακολουθεί να υφίσταται.
Αντιμετώπιση της θλίψης
Μπορούμε να ακολουθήσουμε κάποιες ενδεικτικές οδηγίες για να ανακουφιστούμε από τη θλίψη:
- Συμβουλευτική. Στις συνεδρίες θα δοθεί ο απαιτούμενος χώρος και χρόνος στο βίωμα της θλίψης και στην έκφραση των συναισθημάτων, των σκέψεων και των προβληματισμών που τη συνοδεύουν. Στόχος είναι η νοηματοδότηση της εμπειρίας και η απενεχοποίηση της θλίψης ως ένα αρνητικό συναίσθημα.
- Κοντινά πρόσωπα. Μπορούμε να μοιραστούμε τη θλίψη μας με κοντινά μας πρόσωπα, τα οποία γνωρίζουμε ότι θα μας ακούσουν με ενδιαφέρον και φροντίδα.
- Αυτοπεποίθηση. Φερόμαστε στον εαυτό μας όπως θα φερόμασταν σε έναν φίλο που εκτιμούμε πολύ.
- Καθημερινότητα. Είναι βοηθητικό να μειώσουμε τις δραστηριότητες μας μέσα στην καθημερινότητα. Με τον τρόπο αυτό μας δίνεται ο χρόνος και η ενέργεια να επεξεργαστούμε τα συναισθήματά μας.
Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη αποτελεί διαταραχή της διάθεσης. Ανάλογα με την ένταση, τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και τον αντίκτυπο που έχει στην καθημερινότητά μας, διακρίνεται σε ήπια, μέτρια και σοβαρή. Στην ψυχιατρική αναφέρεται η μείζονα κατάθλιψη, η οποία έχει πολύ σοβαρό αντίκτυπο στη λειτουργικότητα του ατόμου.
Τα καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, όπως και ως προς τη σοβαρότητα. Μερικά από αυτά είναι:
Ψυχολογικά συμπτώματα: Συνεχόμενη θλίψη, αίσθημα απελπισίας και αβοήθητου, χαμηλή αυτοπεποίθηση, κλάμα, σκέψεις ενοχής, ευερεθιστότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος για τους άλλους ή για δραστηριότητες, ανηδονία, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, άγχος και ανησυχία, αυτοκτονικότητα.
Σωματικά συμπτώματα: αργή κίνηση και ομιλία, αλλαγές στην όρεξη και το βάρος, ανεξήγητοι πόνοι, έλλειψη ενέργειας, γαστρεντερικές αλλαγές, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, διαταραχή στον ύπνο, αλλαγές στην έμμηνο ρήση.
Κοινωνικά συμπτώματα: αποφυγή για συναναστροφή ακόμη και με αγαπημένα πρόσωπα, αποφυγή παλαιών ευχάριστων δραστηριοτήτων, δυσκολίες στις οικογενειακές, διαπροσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις.
Αντιμετώπιση της κατάθλιψης
Για την αντιμετώπισης της κατάθλιψης είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε τη σοβαρότητα της (ήπια, μέτρια, σοβαρή), γιατί αντίστοιχα θα γίνει και η επιλογή των παρεμβάσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται:
- Gestalt ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία βοηθά στη βαθειά διερεύνηση των καθολικών τρόπων λειτουργίας του ατόμου. Σύμφωνα με τη θεωρητική προσέγγιση της Gestalt, κάποια στιγμή στην ζωή μας αναπτύξαμε τους καθολικούς αυτούς τρόπους λειτουργίας για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε συναισθηματικά, νοητικά, σωματικά. Μέσα από τη διερεύνηση τους στο εδώ και τώρα, δηλαδή στο παρόν, μπορούμε να δούμε ποιοι από αυτούς είναι αποτελεσματικοί και στο σήμερα. Αν κάποιοι δεν είναι αποτελεσματικοί πλέον, μπορούμε να τους εμπλουτίσουμε με νέες στρατηγικές. Η διερεύνηση αυτή ενέχει στοιχεία από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό μας, την προσωπικότητα μας, τις τωρινές συνθήκες της ζωής μας. Με απλά λόγια, κάποια στιγμή στη ζωή μας, ο καταθλιπτικός τρόπος λειτουργίας μάς βοήθησε να ανταπεξέλθουμε σε διάφορες καταστάσεις και με τον καιρό, έγινε ο βασικός μας τρόπος λειτουργίας. Στο σήμερα, όμως, ο τρόπος αυτός μπορεί να μην είναι πλέον αποτελεσματικός και να μας ταλαιπωρεί σε μεγάλο βαθμό. Η ψυχοθεραπεία θα μας βοηθήσει να εμπλουτίσουμε τη φαρέτρα των καθολικών τρόπων λειτουργίας με νέους, αντισταθμιστικούς τρόπους και αποτελεσματικούς.
- Φαρμακευτική αγωγή. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο και στη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων. Είναι όμως αναγκαίο να συνδυάζεται με ψυχοθεραπεία, καθώς με τη διακοπή της λήψης είναι πιθανό να επανέλθουν τα συμπτώματα. Οι ειδικοί που αποφασίζουν για την καταλληλότητα της συγκεκριμένης παρέμβασης είναι ο ψυχίατρος και ο νευρολόγος.
